مقدمه
یک آسانسور ، نوعی از تجهیزات حمل و نقل عمودی است که بطور موثر اشخاص یا کالا را بین طبقات در یک ساختمان، کشتی یا سازه های دیگر بالا یا پایین می برد. آسانسورها به طور کلی توسط موتورهای الکتریکی کار می کنند که یا از کابل کششی حرکتی و یا سیستم های وزنه تعادل مثل چاله ، یا پمپ مایع هیدرولیک برای بالا بردن یک پیستون استوانه ای مانند جک استفاده می کنند.
برای حمل نقل سرنشینان در یک ساختمان از سه روش می توان استفاده کرد : آسانسور ، پله برقی یا پیاده رو متحرک . این دستگاه ها با توجه به نوع کاربری ساختمان و تعداد دفعات بکار بردن آنها توسط اشخاص ، در ابعاد مختلف طراحی و ساخته می شوند .
موارد مورد نظر در طراحی انواع آسانسور:
۱) با توجه به مکانیسم چاله.
۲) با توجه به ارتفاع ساختمان.
۳) با توجه به نوع ساختمان.
۴) با توجه به محل قرارگیری آسانسور.
۵) با توجه به استفاده های ویژه.
۶) با توجه به مکانیسم چاله:
انواع آسانسور با توجه به مکانیسم چاله به ۴ گروه اصلی طبقه بندی می شوند :
۱) آسانسورهای هیدرولیک
۲) آسانسورهای کششی
۳) آسانسور های بالا برنده
۴) آسانسور های شیشه ای

انواع آسانسور  هیدرولیک

آسانسورهای هیدرولیک توسط یک پیستون در قسمت پایین آسانسور نگه داشته شده و به بالا حرکت داده می شود. این آسانسور ها برای ساختمان های کم ارتفاع حدود ۲ تا ۸ طبقه کاربرد داشته و دارای حداکثر سرعت ۲۰۰ فوت در دقیقه می باشند . موتورخانه آسانسورهای هیدرولیک در پایین ترین سطح مجاور به چاله آسانسور واقع شده است. آسانسورهای هیدرولیک از دو نوع اصلی به شرح زیرساخته می شوند:
الف – آسانسورهای هیدرولیک مرسوم (همراه با چاله)

این نوع آسانسور هیدرولیک دارای یک طناب قرقره در زیر کف چاله آسانسور می باشد که با پایین آمدن آسانسور ، پیستون جمع شده را می پذیرد . در برخی از تنظیمات این نوع آسانسور ، یک پیستون تلسکوپی موجود است که فرو می ریزد و نیاز به یک سوراخ کم عمق درزیر چاله دارد. حداکثر فاصله ای که این نوع آسانسور می تواند حرکت کند درحدود ۶۰ فوت است.
ب – آسانسورهای هیدرولیکی بدون چاله
این نوع از آسانسور های دارای یک پیستون در دوطرف کابین می باشند و می توانند به ۳ مدل مختلف به شرح زیرساخته شوند :
۱- آسانسور های هیدرولیکی تلسکوپی

در این پیکربندی، پیستون های تلسکوپی در قسمت پایه چاله آسانسورثابت می شوند و دیگر نیازی به یک طناب قرقره یا سوراخ واقع درزیر چاله ندارد و همچنین دارای ۲ یا ۳ قطعه پیستون تلسکوپی می باشد. پیستون های تلسکوپی به آسانسور اجازه حرکت تا ارتفاع ۵۰ فوت را می دهد.
۲- آسانسورهای هیدرولیک غیر تلسکوپی (تک مرحله):

این مدل دارای یک پیستون بوده و تا ارتفاع ۲۰ فوت را می تواند طی کند .
ج – آسانسور های هیدرولیکی طنابی

در این مدل از انواع آسانسور از ترکیب طناب ها و یک پیستون برای حرکت آنها استفاده می شود . بیشترین فاصله حرکتی این آسانسور ها تا ۶۰ فوت می باشد .
چ – آسانسورهای کششی

انواع آسانسور های کششی توسط طنابی که بدور یک چرخ متصل به موتور الکتریکی در بالای چاله آسانسور قرار دارد ، حرکت داده می شوند. کاربرد این نوع از آسانسورها برای ساختمان هایی با ارتفاع متوسط و بلند بوده و سرعت حرکتی بسیار بیشتر از آسانسورهای هیدرولیک دارند. وزنه تعادل در این آسانسورها باعث می شود که آسانسور کارآمد تر از قبل باشد. آسانسورهای کششی به ۳ نوع اصلی به شرح زیرتقسیم می شوند:
الف – آسانسورهای کششی گیربکس دار :

در این گونه از انواع آسانسور یک گیربکس متصل به موتور وجود دارد که چرخی را که طناب ها را حرکت می دهد ، می چرخاند. آسانسور های کششی گیر بکس دار تا سرعت های بالاتر از ۵۰۰ فوت در دقیقه می توانند حرکت کنند .
ب – آسانسور های کششی گیر لس :

این نوع از آسانسور ها دارای چرخی می باشند که بطور مستقیم به موتور متصل شده است . آسانسور های کششی گیرلس تا سرعت های بالاتر از ۲۰۰۰ فوت در دقیقه را نیز می توانند طی کنند .
ج – آسانسور های بدون موتورخانه :

این نوع از آسانسور ها بطور معمول از نوع کششی می باشند و فاقد موتورخانه در بالای چاله آسانسور می باشند . موتور در قسمت فضای بالاسری و تابلو کنترل در قسمت بالای دیوار مجاور چاله آسانسور واقع می شوند.آسانسورهای بدون موتورخانه به مرور زمان دارای محبوبیت بیشتری می شوند .اگرچه ، نگهداری و ارائه خدمات برای این نوع آسانسورها به علت استفاده از نردبان مشکل تر می باشد .
چ) آسانسورهای ساختمانی بالابرنده :

این نوع آسانسورها دارای دستگاه تامین برق بر روی خود دستگاه می باشند و بیشتر این موتورها، الکتریکی یا احتراقی است . انواع آسانسور های بالابرنده ساختمانی معمولا در مناطق ساخت و ساز های ساختمانی بکار برده می شوند .
ح)آسانسور های شیشه ای :

آسانسورهای پانوراما و شیشه ای توسط کنترل فشار هوا در یک محفظه که آسانسور بر روی آن قرار گرفته ، بالا و پایین می رود . به کمک قوانین ساده فیزیک ، اختلاف فشار هوا درقسمت بالا و پایین کابین آسانسور خلا باعث حرکت کابین توسط هوا می شود . پمپ ها یا توربین های خلا ، کابین آسانسور را بالا برده و سپس خارج شدن آهسته فشار هوا باعث پایین آوردن کابین می شود . این آسانسورهای معمولا برای ساختمان های امروزی بسیار مناسب می باشند و دلیل آن طراحی کوچک و عدم نیاز به چاله آسانسور می باشد .
۲- دسته بندی بر اساس ارتفاع ساختمان
الف – ساختمان های کم ارتفاع ( ۱ تا ۳ طبقه )
برای ساختمان هایی از ۱ تا ۳ طبقه به منظور صرفه جویی در هزینه ها، معمولا از آسانسورهای هیدرولیک استفاده می شود .
ب – ساختمان های ارتفاع متوسط ( ۴ تا ۱۱ طبقه )
برای ساختمان هایی از ۴ تا ۱۱ طبقه معمولا از آسانسورهای کششی گیر بکس دار استفاده می شود .
ج – ساختمان های ارتفاع بلند (۱۲ طبقه به بالا)
برای ساختمان هایی از ۱۲ طبقه به بالا معمولا از آسانسورهای کششی گیر لس استفاده می شود.
۳- دسته بندی بر اساس نوع ساختمان
آسانسورها بر اساس نوع ساختمان ها به ۶ دسته کلی طبقه بندی می شوند :
۱ – آسانسورهای بیمارستان
۲-آسانسورهای مسکونی
۳- آسانسورهای کشاورزی
۴- آسانسورهای صنعتی
۵- آسانسورهای مخصوص پارکینگ ها
۱- آسانسورهای بیمارستان

الف – آسانسور های تخت بر:
آسانسور بیمارستانی تخت بر معمولا برای حمل و نقل بیمارانی که از ویلچر استفاده می کنند و یا قادر به برخواستن از جای خود نمی باشند ، بکار برده می شود .یکی از ویژگی های بسیار مهم آسانسورهای تخت بر بایستی حرکت نرم و آهسته آن باشد . این آسانسورها مصرف برق بسیار کمی دارند و همچنین در زمان قطعی برق می توانند به کار خود ادامه بدهند. این آسانسور ها معمولا دارای دو ورودی کابین در قسمت جلو و پشت کابین می باشند .
ب – آسانسورهای برانکار بر :
این آسانسور ها از آسانسورهای تخت بر کوچکتر می باشند . آسانسور های برانکار بر معمولا با توجه به قرارگیری موتورخانه می توانند از نوع هیدرولیک یا کششی باشند . این آسانسورها بایستی دارای صدای کم و حرکت نرم و آهسته برای جابه جا کردن بیماران ، پزشکان ، پرستاران و کارکنان بیمارستان در بین طبقات باشند .
۲- آسانسورهای مسکونی
این آسانسورها معمولا دارای ابعاد و اندازه های کوچکتری نسبت به آسانسورهای صنعتی و تجاری می باشند .
الف – آسانسور مسافربر :

آسانسورهای خانگی که معمولا برای جابه جا کردن سرنشینان ساختمان های دو طبقه بکار برده می شود ، بسیار کوچکتر از آسانسورهای ساختمان های تجاری و فروشگاه ها می باشند . این آسانسورها را می توان یا در داخل ساختمان یا در خارج ساختمان به شکل شیشه ای ، الکتریکی ، هیدرولیکی یا کابلی نصب کرد .
ب – آسانسورهای بالابرنده در مسیر پله ها :

این نوع از آسانسورها برای خانواده هایی که مشکل بالا رفتن از پله ها را دارند نصب می شود . این نوع از انواع آسانسور بر روی ریل های خاصی به بالا یا پایین مسیر پله ها حرکت می کنند و همچنین می توانند در مسیر مستقیم یا خمیده نیز بالا یا پایین بروند.
ب۱ – آسانسورهای ویلچربر عمودی :

آسانسورهای ویلچربر عمودی داخل ساختمان را می توان در صورت نبود فضای کافی نصب کرد . این آسانسورها را معمولا می توان طوری ساخت که دارای دو ورودی در جلو و پشت بوده و صفحه کف آن معمولا ۴.۵ در ۵ فوت می باشد مگر اینکه بر طبق نظر مشتری تغییر کند .
ب۲ – آسانسورهای ویلچربر بر روی مسیر راه پله ها :

ج – آسانسورهای باری کوچک :

این آسانسور ها از نوع آسانسورهای باری کوچک می باشند که به جای حمل اشخاص ، اشیا را جابه جا می کنند و معمولا هنگامی که باری را بخواهیم از طبقاتی بالا یا پایین بفرستیم آن را روی آسانسور گذاشته و دکمه را فشار داده تا آن بار بالا یا پایین رود . این آسانسورها بیشتر مواقع کنار دیوار نصب می شوند .
یک آسانسور باری کوچک دارای یک قاب متحرک در چاله آسانسور بوده و توسط کابل و ریل های راهنما ، کابینی که از آسانسورهای معمولی کوچکتر می باشد در داخل چاله حرکت می کند .
۳ – آسانسورهای مخصوص کشاورزی :
الف – آسانسورهای حمل محصولات برداشت شده
این آسانسورها برای حمل محصولات کشاورزی که تازه برداشت شده بکار می روند و این محصولات را به درون سیلو هدایت می کند. آسانسورهای حمل محصولات برای حمل بارهای سنگین طراحی شده اند. این آسانسورها می توانند به کمک تسمه یا زنجیر حرکت کنند و همچنین می توانند دارای حرکت افقی ، عمودی یا شیب دار باشند .
الف۱ – آسانسورهای تخلیه بار گریز از مرکز

آسانسورهای مخصوص برداشت محصولات کشاورزی گاهی اوقات زمانی که دارای حرکت افقی یا شیبدار می باشند ، به عنوان سطل حمل بار نوار نقاله نامیده می شود. با این حال، از لحاظ فنی ، حرکت عمودی نیز توسط یک تسمه نقاله و یا زنجیر انجام پذیر می باشد. آسانسور تخلیه بار گریز از مرکز رایج ترین انواع آسانسورهای کشاورزی می باشد. البته، با توجه به اسم این آسانسورها ، آنها توسط نیروی گریز از مرکز هدایت می شوند. این نوع از آسانسور دارای سرعت پایین تر بوده و سطل ها اغلب نسبتا نزدیک به یکدیگر قرار داده شده است.
الف ۲ – آسانسورهای حمل سطل افقی

۴ – آسانسورهای صنعتی

۵- آسانسورهای شیبدار